ظهور اقتصاد کاره ای (Gig Economy) و گسترش فریلنسینگ در ایران
پیش نوشت: اقتصاد کاره ای، توسط تیم تحریریه ی انجام میدم، و با مشورت گیری از مشاوران اقتصادی انجام میدم، به عنوان معادل فارسی gig economy انتخاب شده است. پیش‌تر، در مقاله ای به معرفی اقتصاد کاره ای پرداخته ایم.
جمعیت روبه‌رشد کشور دیگر به مانند گذشته تمایلی به حفظ یک شغل ثابت و حضور بلندمدت در یک کسب‌وکار ندارند. به جای آن، نیروهای کار امروزی بیشتر به انجام کارهایی متنوع (به لحاظ زمان انجام، وظایف، محل انجام و ….) تمایل دارند. اجازه دهید کارهایی این چنینی که معمولان هر کدامشان به تنهایی حجم زیادی هم ندارند، را با عنوان همان کاره های خودمان بشناسیم.
واژه‌ی کاره عملا به هر نوع اشتغال منعطفی اتلاق می‌شود که در مقابل کارهای مشخص و چارچوب‌مند از ساعت ۸ صبح تا ۵ بعدازظهر قرار دارد. ضمن این که یک چنین مدل اشتغالی، برای اقشاری نظیر دانشجویان و افراد خانه‌دار بسیار سودمند و کارآمد می‌نماید، بسیاری از افراد ظهور اقتصاد کارهای را به جهت رهایی کارکنان از محدودیت‌های فرهنگ کاری فعلی می‌ستایند.
به عبارت دیگر، گذشته از این که اقتصاد کارهای یا gig economy به سبب توجه به ترجیحات نیروی کار مورد استقبال قرار گرفته است، ظهور این اقتصاد به جهت هزینه‌های پایین‌تر نیروی انسانی مخصوصا در دورانی که در رونق اقتصادی قرار نداریم، برای صاحبان کسب‌وکار نیز جالب توجه است. تمرکز این نوشتار بیشتر بر دیدگاه صاحبان کسب‌وکار و کارفرمایان منعطف خواهد بود.
نیروهای کار فریلنسینگ یا همان فریلنسر ها ( افراد خوداشتغال یا آزاد کار یا freelancer ) که به عنوان مولد اقتصاد کاره ای یا gig economy به شمار می روند، در بخش‌های مختلف اقتصاد، در کلیه‌ی صنایع و می‌توان گفت در کلیه‌ی موقعیت‌های شغلی می‌توانند حضور داشته باشند. این افراد این موارد را می‌توانند شامل شوند:
- پیمانکاران مستقل،
- کارکنان پروژه‌ای و موقت، و
- نیروهای کار شرکتی.
برخی از این افراد در مشاغلی نظیر کشاورزی، ساخت و ساز، تولید، خرده فروشی و خدمات مشغول می‌شوند و برخی دیگر در موقعیت‌هایی نظیر تحلیل گری مالی، وکالت، حسابداری، آموزش، مشاره و پزشکی فعالیت می‌کنند. جالب است که در حال حاضر اساتید مدعو پاره‌وقت نیز بخش عمده‌ای از مدرسین دانشگاه‌ها را تشکیل می‌دهند.
در حالی که ممکن است اغلب مردم زمانی که به کارکنان قراردادی فکر می‌کنند، کارگران روزمزد ساختمانی یا نیروهای خدماتی را در ذهنشان تجسم کنند، برخی شغل‌ها نظیر تدریس در آموزش عالی، رشد سریعی در تغییر رویه به سمت قراردادی شدن دارند. اساتید پاره وقت و مدعو در حال حاضر بخش قابل توجهی از مدرسین دانشگاه‌ها را در سرتاسر کشور تشکیل می‌دهند. دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی معمولا به این دلیل از اساتید مدعو استفاده می‌کنند که بتوانند به شکلی کامل‌تر و شامل‌تر نیازهای آموزشی خود را پوشش دهند. ضمن این که هزینه‌های اساتید مدعو نیز کمتر است.
به طور کلی صاحبان کسب‌وکار و کارفرماها نیروهای کار قراردادی را ترجیح می‌دهند به این دلیل که این نیروها منعطف‌ترند؛ در صورت کارایی پایین، راحت‌تر می‌توان همکاری با آنها را ادامه نداد و علاوه بر این، هزینه‌های کار کردن با این نیروهای کاری به سبب نداشتن مزایای مرسوم و قانونی، کمتر نیز است؛ چرا که مواردی نظیر بیمه و سنوات و غیره به ایشان تعلق نمی‌گیرد.
تحلیل فوق می‌تواند نشان‌دهنده‌ی این موضوع باشد که رشد اقتصاد کاره ای یا gig economy نه‌تنها در میان نیروهای کار و فریلنسرهای امروزی جذابیت دارد، بلکه برای کارفرمایان نیز از مطلوبیت بالایی برخوردار است. وبسایت «انجام میدم» نیز از همین روی، به عنوان پلتفرمی امن و ساده و سریع، جهت تبادل خدمات گوناگون در اختیار کاربران قرار گرفته است. امید است توسعه‌ی یک چنین زیرساخت‌هایی که منافع کارفرمایان و فریلنسر ها را به صورت همزمان در نظر دارند، بتواند گام‌هایی مؤثر در جهت بهبود وضعیت اشتغال کشور باشد.
